Description
In 1795 richtte de koopman Pjotr Korobow een atelier op in Fedoskino. Daar werden onderdelen van leger uniformen geproduceerd. Toen er een nieuw type uniform ingevoerd werd, kreeg het atelier geen opdrachten meer. De ondernemende eigenaar besloot toen om tabaksdoosjes, sigarenkokers en doosjes uit papier-mache te gaan maken. In het begin werden de doosjes gewoon geplakt met gravuren en pastorale fragmenten uit ridderromans. Daarna werden de doosjes door een laagje kleurloze lak gedekt.
Geleidelijk werd er steeds meer aandacht aan de afwerking van de doosjes besteed. De kunstenaars begonnen de deksels van de tabaksdoosjes en sierradendoosjes te beschilderen met miniatuur kopieën van de schilderijen van Russische en West Europese schilders. Vaak waren dat behoorlijk “vrije” kopieën. Na verloop van tijd, werden deze kopieën vervangen door originele motieven uit het boerenleven, volkssprookjes, Russische heldensagen en liederen. Op deze manier, tegen de helft van XIX eeuw vormde zich de unieke stijl van de Fedoskino miniatuur, die maakte deze volkskunst wereldberoemd. Tegen die tijd bereikten de Fedoskino artikelen ook de internationale markt, en voortaan op elke wereld beurs demonstreerde Rusland “Lukutin” (zo werden de Fedoskino producten genoemd nadat de ambacht werd overgenomen door de vader en zoon Lukutin) sierradendoosjes, tabaksdoosjes, theedoosjes, portemonnees, broches en albums.
In 1904 ging de fabriek van Lukutins dicht. Dat zou het einde van het gehele volksambacht hebben kunnen betekenen, als Fedoskino geen trouwe had aanhangers gehad. Ze hebben het een tweede leven gegeven door in 1910 een onderneming te organiseren uit de in Fedoskino overgebleven kunstenaars. Die waren zo enthousiast dat ze niet eens stopten in de moeilijke jaren van de burgeroorlog en naoorlogse armoede. In 1923 kreeg de onderneming een speciale onderscheiding van de regering als teken van dankbaarheid voor het in leven houden van oude ambacht.
Vandaag is de Fedoskino kunst erg populair. Op het fabriekskantoor hangt er een map vol gekruist met lijnen, die verbinden een erg klein dorp in de buurt van Moskou met de landen, waarheen de producten worden geëxporteerd: Frankrijk, Finland, Japan, Engeland, Brazilië, Zwitserland en VS.
Het proces van het maken van Fedoskino lak miniaturen is gecompliceerd en eigenaardig. Het begint met voorbereiden van kartonnen strepen. De vorm van het te maken product wordt ingewikkeld met die strepen, en de strepen worden daarna aan elkaar gelijmd. Vervolgens worden ze doorweekt in stijfsel, daarna gedroogd, daarna in een bad met hete linnenolie gedept. Daarna wordt het weer gedroogd, maar nu niet voor uren, maar voor dagen. Na deze handelingen begint het karton op hout te lijken. Voordat het doosje in de handen van de kunstenaar terechtkomt, het wordt afgeschuurd en met lak bedekt, binnen met rode lak, en buiten met zwarte lak.
Fedoskino kunstenaars schilderen per laag, meestal 3-4 lagen in totaal. Ze laten elke laag drogen, daarna bedekken ze die met een doorzichtige lak. De veelvoudigheid van lagen bij het schilderen creëert een apart effect van bijzondere diepte, volume en verzadigdheid met kleur. Er zijn 2 verschillende stijlen van de beschildering van de lakdoosjes: zogenaamde “dichte” en “doorzichtige” stijlen. In de eerste geval worden de penseelstreken dicht bij elkaar gelegd. Maar de tweede stijl is waarop de Fedoskino ambachtslieden echt trots op zijn. Doosjes worden beschilderd met doorzichtige verf op de basis, zoals blaadjes van bladgoud, paarlemoer of goud- en zilverkleurige poeder. Daardoor lijkt het alsof de verven van binnen gaan branden (oplichten?) met lichtjes van allerlei kleurtjes. Het afgemaakte gelakte product wordt gepolijst. Door het polijsten worden de kleuren geïntensifieerd. Wel vaker word er als finishing touch in de decoratie toegevoegd: paarlemoer incrustaties, geometrische ornamenten van de minuscule plaatjes met reliëf, of gravuren op de zwarte lak op basis van tin.
Fedoskino schilderkunst is realistisch. De vorm, proporties en kleuren van de geschilderde objecten, planten en figuren komen met de werkelijkheid overeen. De gezichtstrekken en kleding van de mensen worden tot aan de kleinste details uitgewerkt. Ondanks de kleinschaligheid van de schilderijtje op een lakdoosje, kan men allerkleinste details daarop zien, bijvoorbeeld details van de uitrusting van de paard.
